Velen zullen gehoord hebben van ABA (Applied Behavioural Analysis). Sommigen zijn helemaal fan! Anderen? Not so much. Er is nog veel onwetendheid over deze therapie in termen van consequenties die het heeft. Werkt het? Zeker! Maar staat daar nog iets tegenover? Dat ook! Lees dit artikel en vorm je eigen mening over dit probleem in de samenleving– de mijne weet je dus al.

Wat is ABA?

ABA staat voor Applied Behavioural Analysis. Deze therapie is ontworpen voor mensen met gedragsproblemen en wordt veelal gebruikt om autisme te behandelen (meer over autisme lees je hier). Het is een vorm van intensieve, 1-op-1 gedragstherapie bij jonge kinderen. Voorbeelden van standpunten vanuit ABA-gespecialiseerde organisaties zijn als volgt:

“We werken altijd vanuit de motivatie van uw kind, om (spelenderwijs) zo veel mogelijk vaardigheden op het gebied van taal, spel en gedrag aan te leren.”

– Raeger Autismecentrum

“De doelen zijn aangepast aan de competenties en benodigdheden van het kind als individu. Het bestaat uit het aanleren van vaardigheden in kleine haalbare stapjes door een juiste omgeving te creëren, de juiste hulp te bieden, te zorgen voor veel oefening en herhaling en te zorgen dat het kind gemotiveerd is.”

– ABA-Psychologen

“In Nederland is ABA nog in opkomst, ondanks het feit dat deze vorm van vroegtijdige intensieve gedragstherapie door de Gezondheidsraad wordt aangeraden als beste behandeling bij jonge kinderen met autisme.“

– Stichting Passie

ABA is nog steeds één van de meest toegepast behandelingen bij autisme in jonge kinderen. Er is dan ook veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan dat de effectiviteit hiervan bewijst.

Hoe werkt ABA?

ABA werkt vaak via het principe van de ABC’s van gedragstherapie. De A staat voor Antecedent– wat vooraf ging. De B staat voor Behaviour– ofwel het gedrag. De C staat voor Consequense. Er wordt gekeken naar een bepaald gedrag B en wat ervoor (A) en erna (C) gebeurd in verschillende reacties op een situatie.

Als het gedrag bijvoorbeeld gooien met spullen is (B) dan wordt gekeken naar wat er daarvoor gebeurde. Misschien lukte het hem niet om zijn schoenen aan te trekken (A). Als we dan een andere A proberen, zoals dat wij zijn schoenen aantrekken, kunnen we kijken naar de C. Neemt het gooien toe? Af? Of blijft het gelijk? Zo kun je met verschillende A’s spelen om de gewenste C te krijgen.

Het Probleem van onze Samenleving!

Het klinkt zo goed!

Heb je even? Het klinkt allemaal zo goed, hè? Hoe ze het brengen. Volg deze stappen en je kind zal zoveel vaardigheden leren die hij anders nooit zou hebben geleerd! We helpen je kind op weg naar zelfstandigheid en volwassenheid zonder de problemen die autisme met zich meebrengt!

Maar is dat wel echt zo?

Probleemgedrag?

Is het echt zo dat de problemen van autisme dan opeens verdwenen zijn? Of zijn ze voor jouw, als de buitenwereld, verdwenen. Ik denk dat je dat antwoord zelf wel in kunt denken. Als het echt weg zou zijn, zou je autisme kunnen genezen en dat is onmogelijk. Het is een andere manier van denken, doen en voelen. Onze hersenen zijn anders ontwikkelt dan die van anderen en we lopen daarom soms achter, soms voor en soms gelijk aan onze leeftijdsgenoten.

Dit zorgt ervoor dat er problemen ontstaan. Tussen gezinsleden, tussen leeftijdsgenoten, tussen familie en de rest van de wereld. We kunnen agressief zijn, meltdowns krijgen midden op straat. We kunnen ook niet reageren op onze naam, geen oogcontact maken (of te vluchtig) en we merken vaak de sociale signalen niet zo goed op.

Dat is lastig, nietwaar?

Achter het gedrag

Maar betekent dat echt dat je ons dan dit gedrag af moet leren? Heb je ooit nagedacht over wat de reden is achter dit gedrag? Als je voor ABA hebt gekozen waarschijnlijk niet. Dit focust namelijk alleen op gedrag en niet op wat er onder dat gedrag zit. Net zoals een baby huilt bij bepaalde behoeften, reageren wij ook op bepaalde behoeften.

Velen van ons hebben alleen niet de communicatieve vaardigheden om onze behoeften en emoties te uiten. Als de spanning dan opbouwt kunnen we gaan stimmen of een meltdown krijgen als we overlopen. Mag dat dan niet? Wil je dat gedrag dan echt zó graag weg hebben dat je ons onze enige copingsmechanismen afneemt?

Want dat is het voor ons. Een manier om de opgebouwde spanning weg te laten vloeien. Meer is het niet. Het is niet alsof wij het leuk vinden om een meltdown te hebben midden in het Openbaar Vervoer, omdat alle geluiden van de mensen om ons heen, de trein en de visuele prikkels ons teveel worden.

Het ergste is dat de reden dat we ons hier zo voor schamen is, omdat de maatschappij het afkeurt.

We vinden het sowieso niet leuk, want hoewel het de spanning weg laat vloeien, is het ook heel vermoeiend en moeten we vaak bijkomen van een meltdown. Wat zou er gebeuren als we die meltdown niet meer zouden mogen hebben van jullie? Gaat de spanning dan vanzelf weg?

Dat is een retorische vraag waar je zelf écht het antwoord wel op weet. Nee. De spanning gaat dan niet opeens weg, omdat de meltdown weg is. Op deze manier leer je ons onze problemen te internaliseren. Het wordt namelijk niet gedeugd dat wij gedrag vertonen dat afwijkt van de sociale norm. Waar gaat het heen als we het niet kunnen uiten? Jup, dan gaat het naar binnen.

En binnen is een gevaarlijke plaats voor veel mensen.

Marteling

Door voor ABA te kiezen, kies je ervoor om ons te forceren ‘normaal’ te worden. Je helpt ons niet. Je helpt alleen jezelf om een sociaal wenselijk kind te krijgen. Een kind dat waarschijnlijk alleen maar dieper het dal in glijdt tot hij er niet meer uit kan komen. Angst, depressie, burn-out… het zijn allemaal voorbeelden van wat er gebeurt als we moeten maskeren (ofwel neurotypisch gedrag moeten vertonen, terwijl dat niet natuurlijk voelt voor ons).

Oh, ja! Wist je trouwens dat ongeveer de helft van de mensen die ABA heeft gehad al heel snel PTSS hiervan krijgt? Soms kan dit al binnen 5 maanden plaatsvinden vanaf de start van de ‘behandeling’.

Het is geen behandeling. Het is marteling.

“Volgens het VN-verdrag tegen marteling is marteling iedere handeling waardoor opzettelijk hevige lichamelijke of geestelijke pijn of leed wordt toegebracht door of met instemming van een overheidsfunctionaris, met als doel het verkrijgen van inlichtingen, bestraffing, intimidatie of dwang.”

– Amnesty

Daar heb je het. Een handeling? Check. Hevige lichamelijke of geestelijke pijn of leed? Check– Hallo PTSS! Instemming van een overheidsfunctionaris? Soort van check, de meeste ’therapeuten’ werken onder de overheid. of de algemene GGZ. Het doel bestraffing? Zeker check.

Want dat is precies wat je doet. Je straft ons voor het zijn van onszelf.

Conflict of Interest

Een conflict of interest is wanneer een onderzoeker een bias heeft voor het onderzoek. Vaak is dat wanneer dat de onderzoeker zelf voordelen kan halen als het onderzoek een bepaalde uitkomst geeft. Raad waar bijna 87 procent van de onderzoeken zo’n conflict of interest heeft?

Juist.

Betekent dat dat de resultaten helemaal niet te vertrouwen zijn? Niet per sé, maar ik zou toch wel twee keer nadenken voordat ik af zou gaan op resultaten die niet onafhankelijk zijn verkregen.

Heb ik een conflict of interest met mijn onderzoek? Eigenlijk ook wel, want als ik ervoor kan zorgen dat er ook maar één persoon zich terugtrekt uit het gebruik van ABA, dan zou je dat als mijn ‘voordeel’ kunnen zien. Alleen is mijn voordeel gevestigd in het voorkomen van leed en niet in geld, of macht, of status.

Conclusie

Dus, terugkomend op de inleiding. Werkt ABA? Jazeker, het is nou eenmaal bewezen. Staat er iets tegenover? Een leven vol leed. Een leven zonder het aan kunnen geven van grenzen. Een leven vol eenzaamheid en maskeren– Dat staat er tegenover.

Doe met die informatie wat je wilt.

Bronnen:

• Kupferstein H. Evidence of increased PTSD symptoms in autistics exposed to applied behavior analysis. Adv Autism. 2018
• Bottema-Beutel, Kristen, and Shannon Crowley. “Pervasive undisclosed conflicts of interest in applied behavior analysis autism literature.” Frontiers in Psychology 12 (2021)
• McGill, O. and Robinson, A. (2021), ““Recalling hidden harms”: autistic experiences of childhood applied behavioural analysis (ABA)”, Advances in Autism,