Overprikkeling. Het is iets waar veel mensen met autisme mee te maken krijgen. Door overprikkeling lukt het ons (tijdelijk) niet meer om normaal te functioneren. We sluiten onszelf af, krijgen onbedoelde uitbarstingen of reageren het af op de mensen die het dichtst bij ons staan. Overprikkeling is kut, maar wat is het precies? En hoe herken je het?

Wat is overprikkeling?

Overdosis

Overprikkeling is zoals het woord al zegt: een overdosis aan prikkels. Prikkels zijn alle stukjes informatie die je binnenkrijgt via je hersenen. Hieronder vallen je zintuigen, maar ook je eigen gevoelens en gedachten vallen hieronder. Je kan je dus wel bedenken dat je heel veel informatie binnenkrijgt zo op een normale dag. Laat staan als je dag er wat anders uitziet dan normaal.

Ongeveer 30 tot 100 procent van de mensen met autisme (meer over autisme hier) hebben last van overprikkeling op z’n tijd. Vooral visuele en auditieve prikkels worden moeilijk verdragen. Deze prikkels alleen kunnen al tot overprikkeling leiden wat het alledaagse leven flink kan beïnvloeden.

Verwerking

Veel mensen met autisme zijn extra gevoelig voor overprikkeling. De prikkels die ze krijgen komen vaak harder binnen dan bij een normaal persoon. Deze prikkels kunnen we ook niet goed verwerken. Onze hersenen werken namelijk anders dan die van normale personen. De informatie die binnenkomt, wordt dan ook op een andere manier opgeslagen, verwerkt en geordend.

Vaak gaat de verwerking dan ook een stuk trager. Het duurt langer voor we in kunnen spelen op die prikkels en er iets mee kunnen doen. Het duurt langer voor we begrijpen waar de prikkels vandaan komen en kunnen dus in de tussentijd vrij weinig doen. Het mag duidelijk zijn dat prikkels voor ons als autist zijne dus voor veel problemen kunnen zorgen– waaronder dus overprikkeling.

Hoe herken je overprikkeling?

Overprikkeling bij autisme herken je vaak aan verschillende symptomen. Al zijn de symptomen van overprikkeling niet altijd even makkelijk te onderscheiden van bijvoorbeeld stress. Overprikkeling brengt ook behoorlijk wat stress met zich mee, maar het is niet helemaal hetzelfde. Eigenlijk is overprikkeling zelf ook een symptoom. Je kan overprikkeling opmerken aan de volgende dingen:

• Je wordt kortaf
• Je wordt chagrijnig
• Licht en/of geluid komt harder binnen
• Je krijgt je gedachten niet goed op orde
• Je snapt je eigen gevoelens niet meer
• Je snapt je eigen gedachten niet meer
• Je krijgt nare gedachten
• Je kan negatieve gedachten niet meer ombuigen naar positieve gedachten
• Je krijgt gedachten van de dood of dood willen
• Alles kost meer energie dan normaal
• Vermoeidheid
• Hoofdpijn
• Stress
• Je wordt onrustig
• Moeite met slapen
• Huilbuien
• Stemmingswisselingen
• Je wordt onzeker
• Je wordt ongeduldig
• Je sluit jezelf af van de wereld
• Je wil alleen maar in bed liggen
• Je bent lusteloos
• Je wordt stil in sociale situaties
• Je kan sociale situaties niet meer verdragen
• Concentratieproblemen
• Gespannen spieren
• Aanraking niet kunnen verdragen
• Meer stimmen
• Verminderde eetlust
• Piepende oren/Ruis in de oren
• Executieve functies verminderen

Overprikkeling in het brein

Hersenen

Het is algemeen bekend dat het brein van mensen met autisme anders is dan dat van neurotypische mensen. Overprikkeling bij autisme kan ook deels verklaard worden door die verschillen. De sensorische cortex blijkt anders te zijn volgens verschillende studies. Vooral de lagere sensorische systemen lijken anders te zijn. Dit zijn de primaire gebieden waar als eerste de prikkels binnenkomen. Deze lagere systemen worden uiteindelijk door hogere systemen beïnvloed. Het zou dus ook kunnen zijn dat deze hogere systemen ‘aangetast’ zijn in mensen met autisme.

GABA

Verschillen in neurotransmitters helpen ook een handje. GABA is hier één van. In sommige gebieden zijn de GABA concentraties lager dan normaal. GABA heeft een remmende werking. Het is nog onduidelijk welk deel van het GABA-pad er niet goed werkt. Dit kan de hoeveelheid GABA zelf zijn, maar ook de hoeveelheid receptoren en er zijn uiteraard nog veel meer factoren.

Bronnen

• American Psychiatric Association, Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th Ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association Publishing, 2013.
• R. Watling, J. Deitz and O. White, “Comparison of Sensory Profile Scores of Young Children With and Without Autism Spectrum Disorders,” The Amer. J. Occupat. Therapy, vol. 55, no. 4, pp. 416-423, Jul. 2001.
• G. Dawson and R. Watling, “Interventions to facilitate auditory, visual, and motor integration: A review of the evidence Journal search results,” J. Autism and Dev. Disord., vol. 30, no. 5, pp. 415-421, Oct. 2000.
• A. Stehli, The sound of a miracle: A child’s triumph over autism. New York, USA: Doubleday, 1991
• B. Haesen, B. Boets and J. Wagemans, “A review of behavioural and electrophysiological studies on auditory processing and speech perception in autism spectrum disorders,” Res. Autism Spectr. Disord., vol. 5, no. 2, pp. 701-714, Apr. 2011.
• C. Jones F. Happé, G. Baird, E. Simonoff, A. J. Marsden, J. Tregay, R. J. Phillips, U. Goswami, J. M. Thomson and T. Charman, “Auditory discrimination and auditory sensory behaviours in autism spectrum disorders,” Neuropsychologia, vol. 47, no. 13, pp. 2850-2858, Jun. 2009.
• D. Simmons, A. Robertson, L. McKay, E. Toal, P. McAleer and F. Pollick, “Vision in autism spectrum disorders,” Vision Res., vol. 49, no. 22, pp. 2705-2739, Nov. 2009.
• A. Robertson and D. Simmons, “The Sensory Experiences of Adults with Autism Spectrum Disorder: A Qualitative Analysis,” Perception, vol. 44, no. 5, pp. 569-586, Jan. 2015.
• M. O’Neill and R. Jones, “Sensory-perceptual abnormalities in autism: a case for more research?”, J. Autism and Dev. Disord., vol. 27, no. 3, pp. 283-293, Jun. 1997.
• Robertson, C. E., & Baron-Cohen, S. (2017). Sensory perception in autism. Nature Reviews Neuroscience, 18(11), 671–684. doi:10.1038/nrn.2017.112