Borderline is een veelvoorkomende misdiagnose bij vrouwen die eigenlijk autisme hebben. Een aantal kenmerken van borderline lijken op die van autisme qua uiterlijk, maar de oorzaak is heel anders. Wat zijn de verschillen tussen borderline en autisme? En wat zijn de overeenkomsten? Aan de hand van de DSM 5 kenmerken van Borderline vertel ik je er meer over!

Wat is Autisme?

Autisme is een ontwikkelingsstoornis. Onze hersenen zijn anders gevormd en ontwikkeld en hierdoor gedragen we ons anders dan normale mensen. Ook denken we anders dan normale mensen en beleven we de wereld in een ander, soms donkerder, licht (meer over de kenmerken van autisme lees je hier).

Kenmerken van autisme zijn moeite met sociale relaties, gefixeerde interesses en prikkelgevoeligheid. Mensen met autisme hebben moeite om relaties aan te gaan en te onderhouden. Vaak begrijpen ze het sociale aspect ook niet helemaal. Normale mensen zijn voor ons lastig te lezen.

Verder hebben we vaak een aantal interesses die eigenlijk obsessies genoemd kunnen worden door sommigen. Er zitten verschillen tussen deze speciale interesses en obsessies (meer over het verschil tussen special interest en obsessie hier). We kunnen eindeloos doorgaan over deze interesses en weten er veel van af.

Ook zijn wij, autisten, erg gevoelig voor prikkels. Prikkels zijn alle stukjes informatie die je op een dag binnen krijgt. Onze hersenen verwerken die prikkels anders en daardoor komen ze harder binnen. Hierdoor duurt het ook langer voordat ze goed verwerkt zijn en we er iets mee kunnen. Teveel prikkels leidt tot overprikkeling en dat kan veel stress met zich meebrengen (meer over overprikkeling vind je hier).

Wat is Borderline Persoonlijkheidsstoornis?

Borderline is een persoonlijkheidsstoornis. Het wordt beschreven als een diepgaand patroon in relaties en zelfbeeld met impulsiviteit beginnend in de vroege volwassenheid. Eigenlijk ben je met borderline vastgeroest in een bepaald patroon van push en pull binnen je relaties, op en neer gaande stemmingen, een verschrikkelijk negatief zelfbeeld en vaak erg impulsief zijn.

Er zijn nog andere kenmerken van Borderline die ervoor zorgen dat je, volgens de DSM-5, gediagnosticeerd kan worden met deze stoornis. Verlatingsangst, dissociëren en automutilatie vallen hier ook onder. Borderline kan met verschillende therapieën en eventueel medicijnen gemanaged worden, maar het blijft een lastige stoornis om mee te leven.

Borderline en Autisme

Aan de hand van de negen kenmerken van Borderline, zal ik uitleggen hoe dit verward kan worden met autisme en waarom er dus misdiagnoses gemaakt worden– ook door professionals.

Krampachtig proberen te voorkomen om feitelijk of vermeend in de steek gelaten te worden

Veel mensen met Borderline hebben verschrikkelijke verlatingsangst. Door deze angst gaan ze er eigenlijk altijd van uit dat iemand ze zal verlaten, zelfs als er voor ons geen aanleiding voor lijkt te zijn. Soms kan het zijn dat ze hierdoor juist verlaten worden, omdat de ander hun continue onzekerheid, wisselingen en soms beschuldigingen zat zijn.

Veel mensen met autisme hebben een erg laag zelfbeeld en vallen regelmatig buiten de boot. Al vanaf kinds af aan is er op hun hart gedrukt dat ze anders zijn. Ook andere kinderen en volwassenen weten dat ze anders zijn. Dit kan ertoe leiden dat ze verlaten worden door die mensen– wat leidt tot verlatingsangst die soms extreem erg kan zijn.

Een patroon van instabiele en intense relaties gekenmerkt door wisselingen tussen idealiseren en kleineren

Mensen met Borderline hebben er een patroon van gemaakt om mensen weg te duwen– uit angst– en de hemel in te prijzen– vaak ook uit angst. Hun verlatingsangst zorgt ervoor dat ze liever zélf de ander ‘verlaten’ voordat diegene hún verlaat. Aan de andere kant hebben veel van hen ook een favourite person wie ze helemaal de hemel in kunnen prijzen. Ze voelen namelijk ontzettend veel en dus ook veel liefde, maar deze favourite person kunnen ze dus ook weer wegduwen.

Sommige mensen met autisme weten niet altijd goed wat ze met hun relaties aan moeten. Door hun eigen verlatingsangst kunnen ze mensen wegduwen, maar ze kunnen ook mensen wegduwen uit overprikkeling. Wanneer een autist overprikkeld is, kunnen ze vaak geen sociale contacten meer verdragen en zullen ze af en toe mensen van hun wegduwen– of gewoon niet meer reageren voor bepaalde tijd.

Vaak zijn we enorm blij als we iemand hebben gevonden die ons autisme accepteert en van ons houdt zoals we zijn. We gaan dan ook helemaal los bij die persoon. Het wordt ons steun en toeverlaat met wie we alles willen delen en ons vreemde zelf kunnen zijn. Dit kan best overweldigend overkomen voor die andere persoon, of als idealiseren.

Identiteitsstoornis: duidelijk en aanhoudend instabiel zelfbeeld of zelfgevoel

Als je Borderline hebt, heb je vaak een enorm negatief en instabiel zelfbeeld. Ook kan het zijn dat je überhaupt niet eens weet wie je eigenlijk bent. De sterke wisselingen die in Borderline voorkomen, komen dus ook voor binnen het zelfbeeld. Het ene moment– meestal– vind je jezelf een verschrikkelijk mens, zoals wanneer iemand je verlaat. Het andere moment kan je in een hele goede bui zijn en jezelf de mooiste van het land vinden– vaak in combinatie met impulsaankopen en shopping tripjes.

Ook mensen met autisme weten niet altijd wie ze zijn. Ook mensen met autisme hebben vaak een ontzettend laag zelfbeeld. Wat verwacht je als je buitengesloten wordt door de hele wereld? Uiteraard heeft dat een negatief effect op je zelfbeeld. Ook het feit dat je niet kan doen wat normale mensen wel kunnen, voelt als falen wat weer zijn effect heeft.

Het niet weten wie je bent kan als autist heel lastig zijn. Vaak neem je trekjes over van andere mensen met wie je omgaat. Sommigen met autisme gaan maar met weinig mensen om waardoor je niet zo goed weet wie je bent en wat er van je wordt verwacht. Anderen gaan juist wél met mensen om, maar snappen daarom niet meer welke trekjes je authentieke zelf zijn en welke niet.

Maskeren helpt ook niet mee. Continu jezelf voordoen als iemand anders, als normaal, kan ook impact hebben op wie je bent. Wie ben je onder dat masker? Vele hebben dat masker zo lang niet afgezet dat ze zelf niet meer weten wie ze daaronder zijn. Waar eindigt het masker en waar begin ik?

Impulsiviteit op ten minste twee gebieden die in potentie betrokkene zelf kunnen schaden

Met Borderline ben je vaak impulsief. Té impulsief. Zo impulsief dat het jezelf kan schaden. Denk aan drank- en drugsgebruik. Denk aan overmatig shoppen met geld wat je eigenlijk niet hebt. Deze impulsiviteit komt vaak voort uit een negatieve stemming of uit onmacht omdat je niet weet wie je bent.

Ook met autisme kun je soms impulsief zijn. Vaak kunnen we teveel geld uitgeven aan onze speciale interesses– en soms hebben we dat geld niet. We kunnen uit overprikkeldheid doen aan zelfmedicatie door middel van drank en drugs, of seks. Ook wij kunnen onszelf schaden, omdat we niet meer weten wat we anders moeten doen.

Terugkerende suïcidale gedragingen, gebaren of dreigingen óf automutilatie

Suïcidaliteit en automutilatie zijn geen onbekenden van iemand met Borderline. Het komt vaak voort uit wanhopigheid. Dit komt door een extreem negatieve stemming, misschien omdat iemand ze dreigt te verlaten of misschien is het wel een impulsief besluit om jezelf te pijnigen.

Deze zelfde suïcidaliteit en zelfbeschadiging zijn ook niet onbekend voor mensen met autisme. Wanneer we overprikkeld zijn, willen we dat afreageren. En soms reageren we dat af op onszelf. Dit is soms een impulsief besluit, omdat we wanhopig zijn om weer terug te komen op de wereld en de controle niet te verliezen. Soms is het een heel bewust gebeuren, omdat het ons toch helpt op een soort zieke manier.

De prikkels, de verwachtingen, het gevoel van falen als mens… Dat alles kan leiden tot gedachten aan de dood. En dat is voor ons heel normaal. Maar het ís niet normaal. Het zou niet normaal móéten zijn. En toch is het zo.

Extreme stemmingswisselingen

Dat mensen met Borderline extreme schommelingen hebben in stemming is al lang bekend. Soms kunnen ze binnen enkele minuten switchen tussen boosheid, blijheid en verdriet. Sommige stemmingen duren een paar uur, andere een paar dagen, maar meestal houden ze niet heel lang aan voordat er weer iets gebeurd en ze omschakelen.

Eigenlijk geeft dit al het verschil met autisme weer. Mensen met autisme kunnen af en toe extreme schommelingen hebben in stemming, maar dat is meestal omdat ze overprikkeld zijn. Dan kunnen ze een meltdown krijgen wat zich kan uiten in verdriet of boosheid. Alleen duren deze stemmingen vaak langer dan een paar minuten en moeten we ook echt lang bijkomen van zo’n meltdown. We schakelen dus lang niet zo snel als mensen met Borderline– en ook niet om dezelfde reden.

Chronisch gevoel van leegte

Mensen met Borderline voelen zich regelmatig leeg. Ze weten niet goed wie ze zijn, mensen lijken ze te pas en te onpas te verlaten… Iedereen zou daar moedeloos van worden. Ze missen vaak iets, maar ze kunnen niet onder woorden brengen wat ze precies missen.

Mensen met autisme kunnen zich ook wel eens leeg voelen. Soms zijn we door alle prikkels en negatieve gedachten helemaal leeggezogen en kúnnen we niet eens iets anders voelen. Dit kan ook een chronisch probleem zijn, maar ook hier komt het voort uit overprikkeling.

Inadequate, intense woede of moeite kwaadheid te beheersen

Mensen met Borderline hebben dus moeite hun woede te beheersen. Vaak komt dit in één keer op– voor ons dan. Voor hun is het een volledig logische reactie op bijvoorbeeld een vermeende verlating. Er is iets gebeurd waardoor het voelt alsof ze de controle verliezen en ze verlaten worden. Boosheid is dan een normale reactie op dit verraad.

Bij autisme: Meltdowns. ‘Nuff said.

Voorbijgaande, aan stress gebonden paranoïde ideeën of ernstige dissociatieve verschijnselen

Als je Borderline hebt, is het soms makkelijker en beter om jezelf af te sluiten van de wereld. Dissociëren is dan ook niet anders dan normaal als je in een stressvolle situatie zit. Je geest of je lichaam sluit zich af en je bekijkt jezelf vanuit een andere hoek. Ook kan het zijn dat je soms wat paranoïde wordt.

Mensen met autisme zullen niet zo snel paranoïde worden, maar we kunnen zeker wel dissociëren. Als de beste. Na genoeg prikkels sluiten onze lichaam en geest zich gewoon helemaal af. Derealisatie en depersonalisatie zijn voor ons niet onbekend. Het is een raar gevoel, maar vaak ook wel welkom. Zonder dit dissociëren komen we niet altijd de dag door.

Conclusie

De kenmerken van Borderline kunnen overeenkomen met de kenmerken van autisme, maar vaak komen ze niet voort uit dezelfde oorzaken. De meeste kenmerken van autisme komen voort uit overprikkeling of een laag zelfbeeld. Die overprikkeling vind je niet zo gauw als oorzaak bij Borderline. Natuurlijk zijn deze opvattingen over Borderline puur internet en zal dit niet zijn hoe iedereen het ervaart, maar hetzelfde kunnen we zeggen over autisme.

Hopelijk zorgt dit er wel voor dat de verschillen en overeenkomsten wat duidelijker zijn, ook voor professionals. Té vaak komen misdiagnoses voor en té vaak heeft iemand er last van. Als mijn artikel ook maar iets van verschil kan maken, heb ik mijn doel al bereikt.

Bronnen

• https://hulpgids.nl/informatie/ziektebeelden/persoonlijkheidsstoornissen/cluster-b/borderline-persoonlijkheidsstoornis/