Wat is autisme precies? Autisme wordt ook wel autismespectrumstoornis genoemd, ofwel ASS. De diagnose autisme wordt gegeven aan de hand van verschillende kenmerken uit de DSM 5. In dit artikel vertel ik wat autisme is en aan welke DSM5 criteria moet worden voldaan om de diagnose te krijgen.

Autisme in het kort

Autismespectrumstoornis is de overkoepelende naam voor afwijkend gedrag dat zich uit in beperkingen of tekorten op sociaal gebied, flexibiliteit in doen en laten en het filteren en verwerken van informatie. Het is een ontwikkelingsstoornis. Dit betekent dat het is aangeboren.

Of autisme tot uiting komt hangt af van een combinatie van erfelijke- en omgevingsfactoren. Eigenlijk betekent het dat de hersenen van mensen met autisme net wat anders werken dan de hersenen van mensen zonder autisme.

Ze zorgen voor gedrag dat afwijkt van het ‘normaal’ en dus voor bepaalde kenmerken (Normaal bestaat niet- meer dingen die mensen en ouders moeten weten vind je hier). Deze kenmerken worden omschreven in de DSM 5- de bijbel van de psychische stoornissen- en kunnen leiden tot de diagnose autismespectrumstoornis.

DSM 5: Categorie A

In categorie A moet je aan alle kenmerken voldoen om kans te maken op de diagnose autisme. Het zijn er drie:

• Tekorten in sociaal-emotionele wederkerigheid. Dit betekent het ontvangen van een boodschap en deze op een gepaste manier beantwoorden. Hierbij kan je denken aan niet goed weten hoe je op iets moet antwoorden. Met welke toon ga je dat doen en welke woorden ga je gebruiken? Begrijp ik het wel goed of zit er nog iets tussen de lijntjes? Niet goed weten hoe we om moeten gaan met de emoties van een ander valt hier ook onder. Zelf merk ik ook hoe kwetsbaar ik kan zijn in sociale situaties. Ik heb dan ook menig mens geïrriteerd door dingen verkeerd op te vatten of te serieus te nemen.

• Tekorten in het gebruik en begrijpen van non-verbale communicatie, oftewel de communicatie zonder woordgebruik. Non-verbale communicatie omvat het grootste gedeelte van communicatie. Het zijn de gezichtsuitdrukkingen en de lichaamshoudingen. Vaak zijn deze gebaren erg subtiel en lukt het ons niet om die signalen op te pikken. Aangezien non-verbale communicatie eigenlijk het belangrijkst is, is het niet zo verbazend dat mensen met autisme moeite hebben met communicatie.

• Tekorten in het aangaan, onderhouden en begrijpen van relaties. Relaties zijn weer zo’n sociaal onderdeel van het leven waar mensen met autisme niet zo goed in zijn. Vaak hebben we moeite om bijvoorbeeld dat eerste gesprek aan te gaan om een vriendschap te starten. Het gesprek gaande houden is ook erg moeilijk. Deze twee factoren zijn uiteraard wel nodig om een vriendschap te ontwikkelen. Ik heb zelf ook maar weinig vrienden en heb veel mensen zien komen en gaan. Dit kan enorm veel pijn doen. Ook met mijn ouders zit ik vaak niet op één lijn en met familie al helemaal niet.

DSM 5: Categorie B

Categorie B is wat minder veeleisend. Je moet minimaal twee van de vier kenmerken hebben voor een de diagnose ASS. Dit zijn ze:

• Stereotype of repetitieve bewegingen, gebruik van voorwerpen of spraak. Onder dit kenmerk vallen ook stims, zelf-stimulerende handelingen. Wanneer iemand met autisme nerveus of gefrustreerd wordt, kunnen we bepaalde gebaren op spraakpatronen aannemen. Door deze repetitieve dingen kunnen we ons wat beter gaan voelen en beter omgaan met de spanningen.
• Hardnekkig vasthouden aan hetzelfde, aan routines en aan gedragspatronen. Dit is natuurlijk één van de meest herkenbare trekjes van autisme. We houden ervan om een bepaalde structuur te hebben in ons leven. Dit kunnen routines zijn, maar ook bepaalde gedragingen. Veranderingen kunnen we erg moeilijk vinden hierdoor, omdat we die routines, gedragingen en structuur los moeten laten.
• Beperkte, maar intense of obsessieve interesses. Special interests zijn een kenmerk die we vaak zien bij mensen met autisme (Wanneer wordt een special interest een obsessie? Je leest het hier). Veel jongens met autisme weten vaak veel over voertuigen of cijfers. Dit zijn stereotype special interests, maar technisch gezien kan elk onderwerp een special interest zijn.
• Heftiger of zwakker reageren op zintuigelijke informatie of ongewone interesse in zintuigelijke informatie van de omgeving. Prikkels kunnen soms moeilijk te verdragen zijn. Ze komen extra hard binnen en we kunnen ze niet goed filteren en verwerken. Dit kan ervoor zorgen dat we in extreme mate reageren op wat voor een normaal persoon iets kleins kan zijn. Zo kun je ook overprikkeld raken (wat overprikkeling is lees je hier).

Autisme bij vrouwen

Autisme bij vrouwen wordt gediagnosticeerd met dezelfde kenmerken als hierboven gegeven. Toch worden er nog steeds minder vrouwen gediagnosticeerd. Vaak krijgen deze vrouwen de diagnose autisme ook later in het leven dan mannen. Autisme komt anders tot uiting bij vrouwen en de criteria sluiten hier niet goed op aan (meer over hoe deze criteria vrouwen met autisme tegenwerken vind je hier)

Autisme is een groot begrip. Het is niet makkelijk om te begrijpen. Laat staan dat het te begrijpen is voor de mensen om ons heen. Uiteindelijk is autisme een verzameling van verschillende kenmerken die ons het leven lastig maken. Samen gaan we werken om ons autisme te begrijpen en te accepteren. Welke informatie heb je nog nodig om het leven met autisme makkelijker te maken? Welke tips kan je nog gebruiken? Laat het me weten en ik ga voor je aan de slag!

Bronnen

• NVA
• Leo Kannerhuis